Groepsdynamica – een ‘body of knowledge’
Niet zo sexy?
Al sinds 1992 verdiep ik me in het super boeiende veld van de groepsdynamica. Deze discipline lijkt wat onder het stof te zitten in het veld van sociocratie, Deep Democracy, enz.
Met veel passie heb ik me decennia lang vastgebeten in de wondere wereld van teams en andere gremia. Ik volgde eindeloos veel opleidingen, intensieve ‘pressure cooker’ sessies groepsdynamica, las meters boeken, deed actie-onderoek en heb talloze groepen en teams begeleid.
Het blijft me tot op de dag van vandaag fascineren, omdat het over iets archetypisch gaat dat je overal tegenkomt.
Juist daarom ben ik altijd zo verbaasd hoe weinig deze know-how bekend is in organisaties. Er zijn uiteraard allerlei theorieën over teamwerk, maar er is weinig zicht op waaarom die samenwerking dikwijls niet verloopt zoals in de boekjes…
Al jaren verzamel ik perspectieven, inzichten, visuele modellen om dat wat ongrijpbaar is en in de onderstroom leeft taal te geven, zodat het bespreekbaar wordt. En om de logica achter schijnbaar (!) onlogisch groepsgedrag te begrijpen.
Veel concepten en theorieën zijn al zo oud als de straat én natuurlijk nog steeds even relevant! Want groepen blijven groepen!
Een kanaal erbij: iets voor jou?
Als je de groepsdynamisca in de vingers hebt, krijg je er een taal en hefboom voor verandering bij.
De groep is een extra laag voor observatie, reflectie, betekenisgeving en interventie.
Wat kan het groepsdynamisch werken je brengen?
- Blijvende en diepgaande verandering – bv storende groepspatronen bespreekbaar maken; onproductieve gewoontes doorgreken
- Individuele en vooral groepsontwikkeling – bv elkaar direct durven aanspreken; bouwen aan psychologische veiligheid
- Een grotere effectiviteit in de manier van samenwerken – bv soepeler met de verschillen omgaan; ruimte maken voor de kritische stem
Duik in de onderstroom
Een ervaringsgerichte driedaagse
Vorige week begeleidde ik, op vraag, een driedaagse ‘Deep Dive – groepsdynamica’. Dat was lang geleden.
De energie zindert nog na…
De vraag van een groep ervaren teamcoaches was om “ondergedompeld te worden in de groepsdynamica”. Wat een luxe om met vakgenoten in deze ervaring te duiken!
Graag wil ik je deelgenoot maken van deze opleiding.
“A group is a different kind of animal.”
(Harold Bridger)
Opzet van de leerervaring
De drie dagen waren een mix van
- Vertragen en reflecteren op groepen en teams uit de eigen praktijk
- De ervaringen en de wijsheid van de groep delen
- Kennis maken met oude, beproefde inzichten uit de groepsdynamica
- Betekenis geven aan observaties een hypotheses formuleren op basis van een helder handelingskader
- Nieuwsgierig onderzoeken met er met jezelf in je professionele rol gebeurt en wanneer je getriggerd wordt (bv verantwoordelijkheid overnemen; succesvol willen zijn)
- De roldynamieken die ontstaan benutten als informatie over het systeem (bv onuitgesproken verwachtingen)
- Experimenteren met interventies in uitdagende situaties tijdens het begeleiden van groepen/teams (korte simulaties)
- Bewust reflecteren op onze groep als leergroep
werken op diverse lagen
Het uitdagende was dat we parallel op verschillende niveaus aan het werken waren:
- Daar-en-dan: onze ervaringen met groepen/teams
- Hier-en-nu: onze groep als leergroep en laboratorium
- Theorie: kaders, concepten, wijsheden van oude leermeesters, visuele modellen
- Praktijk: experimenten doen, ervaringen, toepassingen, groepsmethodieken uitproberen
- Het collectieve: kijken naar het groepsniveau en collectieve fenomenen en dynamieken
- Het individuele: individuen in een groep, ieders persoonlijke ervaringen, de eigen professionele rol, het persoonlijke leerproces
Nog een laagje erbij!
Op de laatste dag kreeg ik het interessante verzoek van de groep om “mee achter de schermen” te kijken en om “ondertitels” te geven bij wat ik deed (of niet deed).
Heel leuk om te doen!
Doorheen de dagen reisde ik ook door mijn eigen ontwikkelingsproces en kwam ik veel herinneringen, beklijvende ervaringen, gewaardeerde leermeesters en bronnen van inspiratie tegen. Vandaar de metafoor van de lagen in het hout (zie foto) die ik tijdens de kennismaking had gedeeld.
“Eigenlijk kenmerken leiders van een organisatie zich door enige naïviteit: ze realiseren zich niet dat de groepsdynamica kan zorgen dat een groep afdwaalt van een geplande koers, waardoor de echte doelen van het team sterk afwijken van de geformuleerde doelen. (…)
Hoewel de meeste mensen zich dat niet realiseren, kan de onzichtbare onderstroom van de groepsdynamica een groepseffect teweegbrengen dat krachtiger is dan de som der delen.”
“Most groups behave pleasantly when all goes well.
However, even the nicest, most civil, generous group, when disturbed, will become a belligerent monster.”
(Arnold Mindel)
Onze bevindingen: hoe ‘werkt’ het in groepen?
We sloten de opleiding af met het verzamelen van inspirerende inzichten over groepen voor de eigen praktijk. Een bloemlezing:
- De netwerken van relaties in een groep blootleggen maakt het transparanter (én veiliger)
- Durven vertragen en tijd nemen zorgt voor diepgang
- Helderheid rond de eigen rol, het mandaat en de doelstelling zorgt voor rust en duidelijke grenzen
- Bij verzet vanuit een groep helpt de gedachte dat je een projectiescherm bent: “Het gaat niet over mij”
- Als ieder in zijn volle kracht in een groep mag staan (bv op basis van ervaring), maakt dat de groep rijker en sterker (‘own you rank’)
- Het levert extra inzicht op als je de groep als apart “beest” blijft zien
- Er leven steeds polariteiten in groepen en de vraag is hoe de groep hiermee omgaat
- Het werkt om sneller iets over je eigen ervaring te delen en aan zelfonthulling te doen
- Je staat sterker als je je eigen triggers en reactieve patronen als begeleider kent
- Wanneer het spannend is in een situatie, helpt het om dichterbij te durven komen
- Groepen en teams (bege)leiden is een “métier”!
Met dank aan de 11 deelnemers!!!
Open groep
Wil je dit ook eens mee-maken?
In februari 2024 verzorgde ik een driedaagse in open aanbod.
Ook in 2025 staat deze groepsdynamica weer op de agenda!
Van donderdag 27 maart tot en met zaterdag 29 maart 2025.
Opnieuw in De Broeikas: een heerlijke plek om comfortabel te werken!
Alle info staat op de website.
Van harte welkom!
Copyright 2023 © Silvia Prins. Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. Dank om me hiervan op de hoogte te stellen.