“When we are at distance from our bodies we become confused about how to live our lives. This leads to fear, which produces violence, inequitable rights, and self-isolation.”
(Richard Strozzi-Heckler)
Omgaan met dreiging en onzekerheid: reactief of kalm en bewust?
In een situatie van onvoorspelbaarheid en dreiging vallen mensen terug op allerlei stressreacties waardoor ze bijvoorbeeld paniekerig worden, egoïstisch reageren, zich terugtrekken in hun bubbel en minder creatief of intelligent reageren.
Je kent wellicht de bekende fight, flight en freeze reacties die automatisch gebeuren, zonder dat we hierover nadenken. Het zijn fysiologische stressreacties die ons moeten beschermen tegen waargenomen dreiging.
Je medewerkers zitten waarschijnlijk behoorlijk in de stress deze dagen. Daarom is stevig en compassievol leiderschap meer dan ooit nodig! Als leidinggevende ben je extra zichtbaar in deze tijden. Hoe wil je vandaag ‘zijn’ in je leiderschap?
In momenten van crisis geldt het bekende principe: zorg eerst voor je eigen zuurstofmasker voor je anderen helpt.
Dit gaat over emotionele zelfregulatie: hoe kan ik kalm en gecentreerd zijn en handelen tijdens de momenten die er toe doen?
De meest eenvoudige manier is een paar keer diep en bewust ademhalen, met nadruk op de uitademhaling. Hierdoor kalmeer je je zenuwstelsel onmiddellijk. Ook yoga en meditatie zijn geschikt, maar zijn misschien minder toegankelijk voor je.
Ik geef je een concreet voorbeeld van een eenvoudige praktijk die in leiderschapstrainingen wordt aangeleerd. Ik gebruik ze zelf ook voor ik een spannende situatie inga, en het helpt me enorm om bij mezelf te blijven en stevig te staan!
“If you want to help someone, get yourself together”
(Wendy Palmer)
centering (Wendy Palmer)
Deze oefening kan je heel snel doen (20 seconden) of je kunt er iets meer tijd voor nemen. Ze is altijd en overal toepasbaar (bv in de lift; voor je de deur opendoet om een moeilijk gesprek aan te gaan).
Zorg dat je goed rechtop staat. Houd je ogen open.
Stap 1 – Verlengen (‘growing’)
- Adem in, recht je ruggegraat
- Focus op lengte en waardigheid
Stap 2 – Gronden (‘grounding’)
- Adem uit en laat de zwaartekracht zijn werk doen
- Ontspan de frons in je voorhoofd, de spanning in je kaken, schouders, ribbenkast, knieën
- Focus op gegrond en ontspannen met je voeten op de aarde staan
Stap 3 – Inclusie
- Word je bewust van de 4 hoeken van de ruimte
- Vergroot je persoonlijke ruimte een verbreed je aandachtsveld op een bewuste manier
- Focus op inclusie en neem alles en iedereen op in dit bredere veld
Stap 4 – Kwaliteit
- Roep een kwaliteit op die voor jou belangrijk is (bv rust, vertrouwen, compassie, daadkracht)
- Stel jezelf de vraag: “Als er een beetje meer (kwaliteit) in mijn lichaam zou zijn, hoe zou dat dan zijn en wat zou er daardoor mogelijk worden?”
Probeer het eens uit en kijk welk verschil je ervaart!
De voordelen van een gecentreerde staat
(Nee, dit is geen spiritueel gedoe, maar pure neurofysiologie!!!)
Je lichaam is ontspannen en open (⇔ verkrampt)
Je zorgt voor stabiliteit in jezelf (⇔ naar buiten kijken voor zekerheid)
Je bent vol-ledig aanwezig in het nu (⇔ all over the place zijn)
Je hebt toegang tot je capaciteit van helder denken (⇔ piekeren, rumineren, heen en weer te schieten met je gedachten)
Je kunt je openstellen voor anderen vanuit empathie (⇔ een muur optrekken, oordelen, uitsluiten)
Het referentiepunt ligt in jezelf (⇔ je afhankelijk maken van anderen of van externe factoren)
Vanuit dit bewustzijn ervaar je een keuze en kan je bewust handelen (⇔ reactief handelen)
Een praktijk is geen trucje. Het vraagt dagelijkse oefening op lange-termijn. Of zoals Richard Strozzi-Heckler het zo mooi zegt: “We gain mastery by engaging in long-term practices. There are no shortcuts.”
Waarom zou je er vandaag niet mee beginnen?
“The practice of center is a moment-by-moment commitment to being present in the here and now”
(Richard Strozzi-Heckler)
“(…) this presence of mind is gained through being in the present moment.
This is achieved through connecting to our physical bodies and the five senses, which are in the present moment, rather than our thoughts, which are all over the place. This is a quality of centering and connecting to our body”
(Pete Hamill)
Leiderschap vanuit ‘mannelijke’ én ‘vrouwelijke’ kwaliteiten
In een crisis hebben medewerkers vaak nood aan duidelijkheid, richting en focus. Dit vraagt een zelfzeker en sturend leiderschap van je.
- Welke richtlijnen hebben mijn medewerkers nodig?
- Wat kan ik doen om hen te ondersteunen, aan het werk te houden?
- Wat heb ik nodig om er stevig te staan voor mijn medewerkers?
- Hoe kan ik daadkracht, zekerheid en stevig leiderschap belichamen?
Je medewerkers hebben uiteraard ook nood aan begrip voor hun emoties, empathie voor hun situatie en ze willen erkenning krijgen. Deze noden doen beroep op je capaciteit om ontvankelijk, warm en relationeel leiding te geven.
- Hoe kan in mijn medewerkers laten voelen dat we samen in hetzelfde schuitje zitten?
- Hoe behoud ik de verbinding tussen ons, zodat we niet geïsoleerd raken van elkaar?
- Hoe kan ik de angsten, zorgen en stress van mijn medewerkers dragen zonder zelf uit balans te raken?
- Hoe kan ik inclusie, warmte en empathie belichamen?
Uiteraard ben je geen superman of superwoman! Kijk vooral wat mensen nodig hebben en probeer daar flexibel op in te spelen.
Zorg dat je, juist in deze periode van chaos en stress, aandacht besteedt aan je manier van ‘aanweizg zijn’. Als jij kalm, open en gefocust kunt zijn, straal je het vertrouwen uit dat je medewerkers nu nodig hebben.
“The more we are aware, the more choice we have.” (Strozzi-Heckler)
Op 15 april 2020 heb ik een online crash course “Leidinggeven als het moeilijk is” gegeven. Dat kan ook in jouw organisatie.
Blog geïnspireerd op het werk van Wendy Palmer, Richard Strozzi-Heckler, Pete Hamill en Mark Walsh
Het is alvast een voorproefje van mijn nieuwe boek dat op 3 juni gepubliceerd wordt.
Foto’s: Silvia Prins
