Eind in zicht?
De media staan er bol van: stilaan komt het einde van deze crisis in zicht.
Wat me erg opviel was het gebruik van het meervoud ’tijden’: “in deze tijden van Corona/onzekerheid/quarantaine/social distancing”. Alsof we wisten dat het lang zou duren en meer dan één keer zal gebeuren…
Zolang er nog geen definitief moment van ‘einde’ is, kan je ondertussen alvast bedenken op welke manier je met je team of organisatie ‘de draad’ weer wilt oppikken. Hoe wil je omgaan met de periode die achter ons ligt en hoe weer verder gaan?
Je kunt ervan uitgaan dat mensen de situatie op totaal verschillende manieren hebben beleefd. Voor sommigen was het misschien een periode van thuis tot rust komen. Anderen zijn misschien door een hel gegaan door de onmogelijke opdracht om verschillende rollen te combineren. Er zijn misschien sterfgevallen in de familie geweest of zwaar zieken. Sommige mensen zijn heel creatief omgegaan met de beperkingen, terwijl anderen zijn platgevallen of in de paniek beland.
Veel organisaties staan over het algemeen niet bewust stil bij de start en het einde van dingen (o.a. projecten, fusies, samenwerkingsrelaties).
Hoe kunnen we deze periode bewust markeren en er een collectieve ervaring van maken?
“Indeed, the cycle of experience stresses the importance of the closure and withdrawal stages as key moments of integration and assimilation of change and learning.”
(Marie-Anne Chidiac)
Een periode markeren: samen een punt zetten
Hoe bevreemdend zou het zijn om plots weer over te gaan tot ‘de orde van de dag’. Alsof er niets gebeurd is?
Hoe kan je samen een ‘doorstart’ maken na een periode van afzondering, online werken, tijdelijke werkeloosheid of wanneer je met minder mensen verder moet?
Na een moeilijke fase – een conflict, een crisis, een traumatiserende gebeurtenis, een verlieservaring – is het belangrijk om niet alleen aandacht aan het individuele welzijn te besteden. Investeer ook in het collectieve welzijn van teams, afdelingen of van de organisatie.
In deze tussentijd en tussentuimte besteed je aandacht aan een terugblik. Die kan verschillende doelen dienen
- ervaringen delen
- frustraties en emoties uiten en verteren
- weer verbinden met elkaar
- elkaar erkenning geven voor de inspanningen die geleverd zijn
- rouwen om wat er niet meer is
- herstellen wat gekwetst is.
Grijp de gelegenheid ook aan om de ervaringen te integreren, conclusies te trekken en nieuwe voornemens te maken. Samen leren dus.
Door de dingen af te ronden, zorg je ervoor dat er geen losse eindjes zijn. Daardoor blijft het verleden niet trekken en zo komt er weer energie vrij om samen naar de toekomst te kijken.
“Rituelen zijn specifieke interventies die afgebakend zijn in tijd en ruimte.
Ze kunnen voor verschillende doelen ingezet worden: verhalen en ervaringen delen, relaties herstellen, emoties een plek geven, samen betekenis geven aan een belangrijke gebeurtenis, een punt zetten achter een moeilijke periode, een nieuwe start markeren, afscheid nemen van iets of iemand.
De onderliggende idee is het versterken van veerkracht, verbinding en toekomstgerichtheid in de community.”
(Silvia Prins, Leidinggeven als het moeilijk is. Het potentieel in conflicten)
Veerkracht: post traumatische groei
Welke keuze maken jullie: je slachtoffer voelen van de evenementen, of juist iets leren uit de moeilijke periode en er samen sterker uit komen?
Post Traumatische Groei wordt dat groeiproces genoemd!
Om samen te kunnen groeien, zijn er een aantal belangrijke aandachtspunten.
- In dialoog gaan en werkelijk luisteren naar elkaar, ook naar de moeilijke dingen
- Openstaan voor de minder zichtbare aspecten van de samenwerking, ingeslikte boodschappen of onderdrukte emoties (“flink zijn”)
- Tijd en ruimte maken voor de transitie en even durven vertragen
- De maskers afzetten, de ego’s opzij schuiven en ruimte maken voor een authentiek gesprek waar het over zingeving mag gaan
- Expliciet investeren in het team of de organisatie als ‘community’
- Investeren in het psychologische kapitaal van mensen: optimisme, hoop, veerkracht en zelfvertrouwen
Misschien heb je zelfs inspiratie om een ritueel te doen om deze fase te markeren en ze collectief af te sluiten.
“Leaders act as containers for surfacing suppressed dynamics and feelings, and they model self-awareness and non-blaming dialogue. (…)
Leaders show the way through acting with their own enthusiasm, optimism, and confidence about the future. They also provide ways to talk about hope, energy, and spirit, and they nurture organizational members’ optimism for positive change.”
(Vivian & Hormann)
Verder lezen
Pat Vivian & Shana Hormann (2013). Organizational Trauma and Healing. Create Space.
Anja Jongkind & Greet Vonk (2020). Post Traumatische Groei. Sterker door ellende. S2 Uitgevers.
Philippe Bailleur (2016). Trauma in organisaties. Herkennen, aanpakken, voorkomen. Lannoo Campus.
Silvia Prins (2020). Leidinggeven als het moeilijk is. Het potentieel in conflicten. Pelckmans Pro (verschijnt in juni!) – ik verwijs specifiek naar hoofdstuk 8 ‘Getraumatiseerde en verwaarloosde groepen’