Boosheid herkennen – een belichaamde ervaring

Ken je dat. Iemand die rechtspringt en met verhit gezicht en met schelle stem uitroept: “Ik ben helemaal niet boos!!!”

Soms lijkt het moeilijk om boosheid te herkennen of toe te geven. Alsof het iets negatiefs is…

Om gezonde conflicten aan te gaan, is het belangrijk om je boosheid te ervaren en te erkennen.

Dan moet je natuurlijk eerst kunnen voelen dat je boos bent: een gevoel van opwinding en stress aan de binnenkant. Herken jij de signalen van arousal en stress bij jezelf?

Signalen

Er zijn de fysieke signalen: een versnelde hartslag – vermoeidheid – zweten – hoofdpijn – rugpijn – diarree – een droge mond – spierspanning (bv kaken; schouders)

De emotionele signalen: emotionele spanning – overmatige alertheid – ongerustheid – verlies van levensvreugde

En tot slot zijn er de gedragssignalen: opvallende impulsiviteit – prikkelbaarheid – de neiging om te overreageren en uit je slof te schieten

Het verrassende nieuws is dat je boosheid voelen en doorvoelen – letterlijk – gezond is!

Het is bevordelijk bij het voorkomen van ziektes, het versnelt het genezingsproces en verlengt bovendien je levensduur.

Neem jij deze signalen serieus als je ze voelt? Kan je deze sensaties zien als belangrijke informatie?

Het verschil tussen authentieke boosheid en woede

De gezonde energie van boosheid

Boosheid is enerzijds een fysiologische ervaring, een stoot van energie door je lijf. Je lichaam lijkt klaar voor de aanval.

Aan de binnenkant is er dus activatie, maar aan de buitenkant – zo bleek uit experimenten – ziet het er rustig uit. Er is zelfs sprake van ontspanning. De spieren van de kaken ontspannen, de stem is lager en de schouders zakken. En dit alles terwijl mensen over de innerlijke ervaring van hun boosheid aan het praten zijn.

Het verfrissende inzicht is dat boos zijn niet betekent dat je je kwaad moet gedragen. Het is eerst en vooral een fysiologisch proces dat je ervaart.

Anderzijds heeft boosheid ook een cognitieve waarde, omdat het je informatie geeft. Het kan een reactie zijn op verlies, een perceptie van dreiging of het gevoel dat je grenzen worden overschreden. Het is dus zinvol om stil te staan bij de reden dat je boosheid voelt.

Vervolgens kan je voor jezelf uitmaken of je al of niet iets met je kwaadheid wil doen. En dit met respect voor je eigen grenzen en die van een ander.

“Gezonde boosheid betekent dat de persoon in kwestie de leiding heeft, niet de ongebreidelde emotie”  (Maté)

De kwetsende energie van woede

En wat is dan een ervarving van woede?

Onderzoek wijst uit dat mensen bij woede fysieke ervaringen hebben zoals een gespannen stem, een oppervlakkige ademhaling en spierspanning. Dit zijn symptomen van angst, niet van boosheid.

Woede-uitbarstingen zijn een uiting van emoties en een verdedigingsmechanisme tegen angst. Voor kinderen is boosheid een bedreigende ervaring, omdat de liefde en hechting met belangrijke anderen van levensbelang is.

Vaak zijn we – ook als volwassenen – bang voor onze agressieve impulsen, omdat die de relatie met anderen zouden kunnen schaden. Daarom zijn we creatief in het inzetten van manieren om ons te beschermen tegen het werkelijk ervaren van boosheid.

• Ontlading en alles ‘eruit gooien’, ontploffen, acting-out gedrag (explosie)
• Onderdrukking, de boosheid inslikken, je woorden terugtrekken (implosie)

Zowel de explosie als de implosie zijn ongezond en brengen schade toe.

De energie van boosheid die vanuit angst naar binnen wordt gekeerd, zet zich vast in het lichaam. Het immuunsysteem raakt hiervan in de war en hierdoor kunnen er zich op termijn allerlei ziektes ontwikkelen.

Hoe ‘emotioneel competent’ met boosheid omgaan?

Emotionele competentie bestaat uit verschillende vermogens:

Je emoties bewust ervaren en te voelen dat je boos bent

Je boosheid op een effectieve manier uiten en zo je behoeften kenbaar maken en je grenzen aangeven

Het verschil kunnen maken tussen relevante boosheid die betrekking heeft op wat er NU speelt en kwaadheid die iets ouds triggert en een overblijfsel uit het verleden is (bv een kinderlijke onvervulde behoefte om gezien te worden)

Opkomen voor je échte behoeften en ze niet minimaliseren of inslikken vanuit de nood om aanvaard te worden, erbij te horen, sympathiek gevonden te worden,…

Boosheid is de energie die we nodig hebben om grenzen te trekken, om voor onze noden op te komen en om in relatie te blijven met anderen. Bovendien is het bewust omgaan met je boosheid – en dit zijn nieuwe inzichten – een recept voor een gezonder leven!

Ben je nieuwsgierig naar je eigen patronen om met boosheid om te gaan en wil je hier beweging in brengen?

Doe dan mee met de workshop ‘Bewegen in conflict’ op 27 en 28 april 2023 in de Broeikas in Neervelp (bij Leuven)!

Bron van inspiratie: Gabor Maté (2020). Wanneer je lichaam nee zegt. Verborgen stress en de gevolgen voor je lichaam. Ankh Hermes.

Copyright © Silvia Prins (2022). Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. Dank om me hiervan op de hoogte te stellen. 

Foto’s: ©Silvia Prins