Architectuur en vormgeving voor een beter gesprek

“Architecture is the thoughtful making of space.”

(Louis Kahn)

Als teamcoach en groepsmediator ben ik steeds bewust bezig met de architectuur van interventies. Dit gaat niet alleen over de fysieke ruimte (bv werken met of zonder tafels, een ruimte op de werkplek of liever buitenshuis), maar vooral over: hoe ontwerp ik het proces?

• Hoe vorm geven aan een gesprek?
• Hoe een sfeer van veiligheid en openheid faciliteren?
• Hoe mensen prikkelen om een stapje verder te zetten?
• Hoe bruggen bouwen tussen twee partijen?

Het is daarbij altijd verleidelijk om een begeleiding ‘dicht te timmeren’ met methodieken en leuke oefeningen. Veel lastiger is de uitdaging om juist een open ruimte te creëren waar iets nieuws kan ontstaan. Een leegte waar ook plaats is voor stilte, niet-weten en waar niet per se tot een ‘oplossing’ gekomen moet worden. Het even kunnen uithouden in de ‘in-between’, tussen het oude dat we loslaten en het nieuwe dat er nog niet is. Tolerantie voor chaos en het vertrouwen dat er ‘iets’ zal ontstaan. Zo wordt een open ruimte een vruchtbare leegte.

Holding space als voorwaarde voor verandering

De Amerikaanse mediator Carrie Menkel-Meadow noemt bemiddelaars ‘spatial agents’ die oude ruimtes op een nieuwe manier gebruiken. Dat betekent – achter de schermen – bezig zijn met de voorwaarden die een ànder gesprek mogelijk maken.

“The Chinese symbol for crisis is comprised of two characters: one indicating ‘danger’, the other ‘opportunity’. (…) The best design solutions do not make a problem go away, but accept the problem as a necessary state of the world. Frequently they are little moren than an eloquent restatement of the problem.”

Door een open ruimte te creëren, biedt je geen garantie dat problemen ‘opgelost’ worden. Het andere gesprek, de andere dynamiek die er ontstaat, zet wel een deur open naar de wijsheid die potentieel aanwezig is in de groep. Als begeleider ben ik dus bezig met ‘holding space’. In vertrouwen op het proces dat ontstaat naar de ‘plek der moeite’ gaan. In deze oncomfortabele situatie kunnen groepen namelijk het meeste leren. De leegte tussen  de ‘AS IS’ en de ‘TO BE’ situatie is een noodzakelijke overgang. De essentie is om een groep te verleiden of stimuleren om er in te durven stappen.

De cirkel als basisvorm voor een open dialoog

Ik schreef het eerder al: “als het vierkant loopt, moet je cirkelen”. Mensen uitnodigen om in een cirkel te zitten, genereert meteen een andere dynamiek in een groep. Meestal vinden mensen het eerst een beetje vreemd of spannend om zo onbeschermd in een kringetje te zitten. Sommigen reageren soms wat lacherig: “dit is toch geen zelfhulpgroep, hoop ik?!” In een cirkel gebeuren altijd bijzondere dingen. Het menselijke krijgt een plaats. Iedereen zit op de eerste rij. Alle deelnemers zijn zichtbaar. Er is een andere energie die echt contact faciliteert. De vorm van de cirkel zelf is inclusief. Heel eenvoudig met elkaar in gesprek gaan dus.

“Less is more”.

(Ludwig Mies van der Rohe)

Inspiratie uit: Matthew Frederick, 101 Things I Learned in Architecture School (de citaten komen uit dit boekje) Een tweedaagse ‘Holding Space’ begeleid door Danielle Braun (Academie voor Organisatiecultuur) Copyright ©  Silvia Prins (2017). Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. Dank om me hiervan op de hoogte te stellen.