Pikant thema voor een academische zitting!

 

Op dinsdag 11 september 2012 organiseerden de KHL en de KUL een academische zitting onder de pikante titel “Sex, macht en bemiddeling”. Het bleek een boeiend onderwerp dat heel wat thema’s aanroerde.

Een subjectieve impressie en een aantal beklijvende uitspraken van deze zitting.

(Verslag op de website van de KU Leuven)

 

Seks-collega, ex-collega

 

Maureen Luyens (ISW Limits) gaf een boeiend overzicht van ruim 30 jaar beleid rond ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) . Ze ging in op de diverse drijfveren (nood aan affectie, geboren verleiders, conformistisch seksistisch gedrag onder groepsdruk en OSGW als uiting van macht) die aan de oorsprong liggen van dit gedrag. Ze gaf aan dat de ‘machtigen’ in veel gevallen niet beseffen wat de impact van hun gedrag is, vanuit puur narcisme of door gebrek aan bewustzijn. Ze waarschuwde ook dat de ‘slachtoffers’ later wraak kunnen nemen, wanneer ze bijvoorbeeld zelf een positie van macht bekleden.

OSGW worden vaak ontkend, geminimaliseerd, goedgepraat of weggelachen. Mensen voeren allerhande goede redenen aan waarom het toch allemaal zo erg niet is… Leidinggevenden ontbreekt het dikwijls aan moed om hun verantwoordelijkheid te nemen en op te treden. Soms krijgen de slachtoffers zelfs de schuld. Dikwijls wordt het gedrag van een dader goedgepraat, zeker wanneer hij een hoge(re) positie bekleedt.

Maureen beklemtoonde sterk, en dit werd in het panelgesprek diverse keren herhaald, dat België een zeer vooruitstrevende wetgeving heeft op vlak van OSGW die vooral inzet op informele maatregelen. Bemiddeling lijkt een aangewezen interventie omdat het vaak gaat over situaties die zich in de ‘grijze zone’ bevinden.

 

De duivelse driehoek en bemiddeling

 

Professor Alain Verbeke ging in op de duivelse driehoek sex – macht – conflict en de rol die bemiddeling hierin kan spelen. Hij had het over materiële (bv geld) en immateriële (bv ‘Pussy power’) bronnen van macht en de rol die ze spelen in seksuele relaties. Dergelijke dynamieken spelen zowel in privérelaties als in relaties op het werk. Deze laatste zijn iets delicater, omdat er sprake is van een structurele machtsongelijkheid.

Hij pleitte voor het maken van preventieve afspraken (via de preventieadviseur) wanneer twee collega’s een intieme relatie beginnen, om miserie achteraf te voorkomen. Dit idee stuitte op heel wat scepticisme in het panel…

Een tweede suggestie was om bij klachten waarbij hogere leidinggevenden zijn betrokken, deze weg te halen uit de organisatie, weg van de preventieadviseur, omdat die in een lagere hiërarchische positie staat.

Hij hield een warm pleidooi voor het behandelen van dit soort zaken via transformatieve bemiddeling om een tweevoudige shift mogelijk te maken:

  1. empowerment van de betrokkenen: werken aan de sterkte, het zelfvertrouwen en het zelfinzicht
  2. erkenning van de ander

Het voordeel van deze benadering, die zijn waarde onder andere heeft bewezen bij de Post in Amerika, is dat mensen niet noodzakelijk een ‘oplossing’ vinden, maar dat ze wel beter gewapend zijn bij volgende lastige situaties. Deze werkwijze zou zelfs een impact op de bedrijfscultuur hebben!

 

Panelgesprek: enkele markante uitspraken

 

Het panel werd gevormd door Minister Monica De Conink, Maureen Luyens, Dirk Draulants (Knack), Paul Windey (Voorzitter Nationale Arbeidsraad), Nathalie Diesbecq (juridisch adviseur van de Nationale Studiedienst van het ACV) en Elfi Baillien (onderzoekster).

  • De Vlamingen kroppen heel veel op en zijn niet zo verbaal waardoor ze lang zwijgen, conflicten niet bespreekbaar zijn en verrotten
  • Meer vrouwen op de werkvloer zal het OSGW doen verminderen (bv minder seksistische uitspraken)
  • Er is naast een wetgeving ook een mentaliteitswijziging nodig en we moeten kanalen op de werkvloer zelf vinden of creëren
  • Het zal vooral noodzakelijk zijn om de KMO’s te sensibiliseren; veel grote bedrijven hebben wel een intern beleid
  • Hebben vertrouwenspersonen wel de nodige vaardigheden en maturiteit om deze taak te vervullen? Soms wordt bemiddeling te snel gestopt!
  • Bemiddelen dient te gebeuren op de eerste lijn, dus bij de preventieadviseur en de vertrouwenspersoon, niet bij de inspectiediensten
  • Onderzoek wijst uit dat de meeste slachtoffers van OSGW vertrekken; er is eigenlijk weinig geweten over de effectiviteit van bemiddeling bij OSGW
  • Organisaties of bedrijven met duidelijke waarden die vertaald worden in concreet gedrag en die opgevolgd worden, hebben minder last van ongewenst gedrag in het algemeen
  • Er is meer nood aan diversiteit in het algemeen op de werkvloer; dit zal het aantal conflicten doen toenemen!
  • Mensen die een situatie beleven creëren, door hun neurologische structuur, een eigen constructie van de werkelijkheid
  • Het is belangrijk om speciale aandacht te besteden aan de ‘kwetsbare plekken’ in een organisatie, zoals een vast team dat altijd ’s nachts werkt en geen contact heeft met de rest van de organisatie. Het zijn vooral teams die geïsoleerd zijn, onder hoge druk staan en/of zwak leiderschap vertonen die extra risico op grensoverschrijdend gedrag lopen.
  • Het is niet alleen het slachtoffer dat ‘empowered’ moet worden. Ook de dader moet ook ‘empowered’ worden om gezonde relaties aan te leren gaan. Bovendien kunnen slachtoffers zich wentelen in hun slachtofferschap en op die wijze macht uitoefenen.
  • Naast de menselijke aspecten, is ook en vooral het goed functioneren op het werk van belang. Wat betekent aanvaardbaar gedrag binnen onze organisatie? Hoe kunnen we iedereen verantwoordelijk maken voor het respecteren van deze grenzen? Onduidelijkheid leidt tot onzekerheid en grenzen die overschreden worden.
Ik besluit met een uitspraak van Minister Monica de Coninck:
“Conflicten zijn eigenlijk helemaal niet erg. We moeten er alleen mee leren omgaan. Je moet niet meteen denken aan kloppen en slaan; je kunt ook gewoon praten”
Dat is eigenlijk wat bemiddelaars proberen te doen: mensen opnieuw leren om gewoon met elkaar te praten, vooral wanneer het moeilijk en spannend is!