Emotionele flexibiliteit
Emotionele flexibiliteit of “emotional agility” ontwikkelen is een belangrijke manier om ànders met moeilijke samenwerking en gespannen relaties om te gaan.
Impact ervaren als leidinggevende, assertief omgaan met je collega’s, soepel omgaan met tegenslag, of rustig interveniëren in een spannend, moedig gesprek vraagt de capaciteit om je emotioneel flexibel op te stellen. Het heeft – veel minder dan we soms denken – te maken met stappenplannen, tools of tips & tricks!
Susan David omschrijft het zo:
“Emotionele flexibiliteit (flexibel zijn in je gedachten en gevoelens zodat je optimaal kunt reageren op dagelijkse situaties) is de sleutel tot je goed voelen en succesvol zijn. (…) Emotionele flexibiliteit is een proces dat ons in staat stelt om in het moment te blijven, ons gedrag te veranderen of behouden om te kunnen leven op een manier die past bij onze voornemens en waarden.”
Een ontwikkelingsproces in 4 stappen
1. Aanwezig zijn – kijk naar alles wat er nu is
Bereid zijn om je gedachten, emoties en gedrag te bekijken met een nieuwsgierige, milde en onderzoekende houding. Kan je aanwezig zijn bij alles wat er is, ook het moelijke, vastgeroeste patronen?
Observeer je ‘monkey mind’ en kijk wat je er allemaal aantreft (o.a. vooroordelen, veronderstellingen, associaties, je innerlijke commentator die over een mening over heeft, starre verhalen die je jezelf vertelt). Tip: adem halen!
2. Afstand nemen – ruimte tussen stimulus en respons
Een observerende positie innemen en met een zekere afstand kijken naar wat er is. Hierdoor creëer je een open ruimte tussen de prikkel (bv een kwade mail; de frons van je leidinggevende; een uitspraak van je collega) en je respons. Je kunt je gedachten en emoties zien voor wat ze zijn: gedachten en emoties. Je ruimt je mentale processen op en kalmeert jezelf (bv schrijfmediatie). Door dit moment van reflectie kan je vanuit een bewuste plek een keuze maken.
3. Je eigen pad volgen – je innerlijke kompas
In deze ruimte tussen stimulus en respons, kan je kijken naar wat voor jou belangrijk is: je waarden, je verlangens, je doelen en wie je wilt zijn als leidinggevende, collega, professional. Je kunt naar het grotere geheel kijken en gaat niet mee met je kudde-instinct. In belangrijke keuzemomenten zijn je kernwaarden je kompas.
4. Veranderen – de kracht van kleine veranderingen
Het gaat in dit proces vooral over kleine veranderingen die een groot verschil maken. Gewoontes en routines aanpassen, op basis van je waarden, hebben een grote impact op je leven omdat je ze dagelijks herhaalt. Je zoekt hierbij de optimale zone om te leren: tussen voldoende comfort en uitdaging.
Wat is jouw ‘haakje’?
Iedereen herkent het: een dagelijkse situatie die je in de greep heeft en waarop je impulsief reageert. Denk aan: dichtklappen, mentaal afhanken, een sarcastische uitspraak doen, weglopen, emotioneel en dramatisch van repliek dienen.
Je zit gevangen in de automatische piloot.
Je draait rond in je gedachten en je gedachtenstroom wordt overgoten door allerlei emoties. Je gedachten worden feiten.
- Ik ga niks zeggen. Het maakt toch niks uit.
- Niemand luistert toch naar me.
- Ik moet het zeggen, ik ga het zeggen, ook al durf ik niet
Je raakt uit contact met de situatie zoals ze is en zit gevangen in je eigen bubbel van gedachten, associaties, angsten, oordelen, voorbarige conclusies, rampscenario’s,…
Welk haakje herken je?
- Je gedachten de schuld geven van je gedrag (excuses!): “Ik dacht dat hij de eerste stap zou zetten, dus ik heb hem niet gebeld”.
- Apengedachten (‘monkey mind’): je innerlijke babbelaar die maar doorgaat en van een lastig moment een enorm drama maakt. Je bent bezig met het verleden of de toekomst en je gedachten halen je uit het moment.
- Oude, achterhaalde ideëen: vastzitten in oude overtuigingen over jezelf of een ander en in een nieuwe situatie functioneren vanuit wat er speelde in een oude situatie. Je niet flexibel kunnen aanpassen aan de situatie (bv zakelijk en rationeel functioneren, omdat dit in je vorige job de enige manier was om serieus genomen te worden en te overleven).
- Koppige gerechtigheid: blijven vastzitten in de nood om gelijk te hebben, erkenning te krijgen voor het onrecht dat je is aangedaan en de juistheid van jouw verhaal bevestigd te krijgen. Een recept voor jarnlange ellende…
“De overheersende wijsheid in de huidige zakencultuur is dat er geen plek is voor onprettige gedachten en gevoelens op kantoor, en dat werknemers, in het bijzonder leidinggevenden, stoïcijns of eeuwig optimistisch moeten zijn.
Zij moeten zelfvertrouwen uitstralen en alle krachtige emoties die bij hen naar boven komen de kop indrukken, vooral als het negatieve betreft.”
“Het najagen van geluk kan net zo zelfvernietigend zijn als het opkroppen en piekeren (…).
Al deze overlevingsmechanismen komen voort uit een ongemakkelijkheid die we voelen bij negatieve emoties en onze onwil om iets te verdragen dat zelfs maar heel in de verte wordt geassocieerd met de donkere kant.”
overlevingsstrategieën: onze emotionele aspirines
Wat niet helpt in gespannen samenwerking en conflicten is:
- Opkroppen: moeilijke emoties opzij schuiven, rationaliseren, flink zijn, niet naar de oorzaak willen kijken, negatieve gedachten wegduwen. Dit leidt soms tot ‘emotionele lekkage’: je emoties ploppen er op een onbewaakt moment toch uit. Meestal onverwacht en heftig.
- Piekeren: eindeloze rondjes draaien en vast blijven hangen in het verleden. Hier ben je je wel bewust van je emoties en je zit vast in angst. Vaak geef je jezelf de schuld van een situatie die is misgelopen. En vaak leidt piekeren tot klaagedrag (‘co-piekeren’) waardoor je mensen op den duur wegjaagt… Het risico hier is ‘emotionele verdrinking’. De emoties overspoelen je.
- Blijven lachen: geloven dat alles goed zal komen. Soms tegen beter weten in. Verrassend genoeg leidt superpositiviteit tot allerlei star en minder functioneel gedrag (o.a. verminderde creativiteit, details negeren, minder fris kijken naar de feiten). Streven naar geluk en positiviteit schept verwachtingen die vaak tot teleurstelling leiden…
Over dit boek
Susan David (2017). Emotionele flexibiliteit. Laat los, omarm verandering en bloei op in je werk en in je leven. Amsterdam: Meulenhoff Boekerij.
De titel van het boek sprak me meteen aan. Het werd me via via aangereikt, zo gaat dat meestal bij mij. De auteur, Susan David, is ook professor in de psychologie, dus niet de eerste de beste zelfhulp-boeken-schrijver!
Ik heb het twee keer moeten lezen, omdat ik de eerste keer was afgeleid door de vlotte, jolige (Amerikaanse?) stijl van schrijven met veel voorbeelden en anecdotes.
Bij de tweede lezing heb ik zelf wat structuur in het boek aangebracht en ontdekte ik dat deze visie op ontwikkeling naadloos aansluit bij de manier waarop ik in mijn aanbod rond conflictvaardigheid werk!
In het Programma en in de Workshop (klik hier onder voor meer informatie) werken we ook rond thema’s en meta-competenties zoals:
- Aandacht cultiveren voor wat er van binnen is (‘sensing’)
- Met een gezonde afstand naar jezelf kijken (‘zelfobservatie’)
- Keuzes maken vanuit bewustzijn en op basis van wat écht belangrijk voor je is (o.a. wie wil ik zijn als leidinggevende/professional; hoe wil ik aanwezig zijn in een moelijke situatie?)
- Op een bewuste manier een kwaliteit belichamen zodat je stappen zet in de richting van je doelen op langere termijn
Dit boek komt zeker op de lijst met referenties!
Copyright 2021 © Silvia Prins. Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. Dank om me hiervan op de hoogte te stellen.