Over brillen, kaders en frames
Onlangs zei een leidinggevende tegen mij:
“Ik ben nogal rationeel. Voor mij is de kortste weg tussen A en B een rechte lijn. Maar als er spanning in mijn team is, dan werkt het dus niet zo. Het is toch wel heel veel om naar te kijken en rekening mee te houden…!”.
Hij was in de war en besefte dat hij andere, nieuwe kaders nodig had om te snappen wat er aan de hand was in zijn team.
De wereld is overzichtelijker als we een kader hebben om te begrijpen wat er gebeurt. Zeker bij spanningen in samenwerking helpt het om te weten hoe je naar de dynamieken kunt kijken.
Een bril is natuurlijk maar een bril. En dit betekent natuurlijk ook dat mensen verschillende brillen opzetten om naar dezelfde situatie te kijken! Zo kijkt een leidinggevende anders naar een verandertraject dan medewerkers. De ene conflictpartij lijkt over een totaal andere realiteit te spreken dan de andere partij.
Het lastige is dat we ons niet bewust zijn van het frame dat we gebruiken om naar de werkelijkheid te kijken. Voor ons is het vanzelfsprekend en we onze bril voor nemen het voor ‘de’ realiteit.
Samenwerking: wat loopt er eigenlijk scheef?
Bij spanning op de werkvloer hebben we allemaal onze favoriete brillen om te begrijpen waarom het niet loopt zoals we willen. Er is dus een eindeloos gamma aan mogelijke verklaringen voor een problematische situatie.
- Incompetent leiderschap
- Politieke spelletjes achter de schermen
- Een helse werktempo dat mensen uitput en prikkelbaar maakt
- Een onveilige sfeer die zorgt voor een levendig roddelcircuit
- Botsende karakters
- Kwetsuren uit het verleden
- Pesterijen en grensoverschrijdend gedrag
- …
Het kader dat we gebruiken om te begrijpen waar het misloopt, bepaalt ook de actie die volgens ons ondernomen moet worden:
de leidinggevende vervangen, de visie nog eens enthousiast verkondigen, iemand op het matje roepen, de structuur verhelderen, mensen overplaatsen, talenten in kaart brengen, een cursus communicatie organiseren, een anonieme bevraging van het personeel uitvoeren, een team streng toespreken,…
Bij conflict is de neiging groot om voor één invalshoek te kiezen. Deze neiging tot simplificatie is begrijpelijk, menselijk én ook beperkend.
Zet eens andere brillen op!
Wanneer samenwerking stokt of gespannen is, helpt het om de situatie vanuit verschillende brillen te onderzoeken, hypotheses te formuleren en diverse pistes van handelen onder de loep te nemen.
Waar kan je allemaal op inzoomen?
- Het individu: de persoonlijkheid, de werkstijl, persoonlijke noden, copingmechanismen
- De relatie tussen mensen: manier van communiceren, interactiepatronen, mate van vertrouwen
- De groep-als-geheel: collectieve dynamieken die eigen zijn aan een groep (bv zondebokvorming)
- Dynamieken tussen (sub)groepen: processen zoals vorming van een externe vijand, wij-zij dynamieken
- Inter-organisationeel: de relatie tussen organisatie en omgeving
Voor veel organisaties is het lastig om de complexiteit van een vastgelopen samenwerking onder ogen te zien. Er is een grote druk om te zorgen voor doortastende oplossingen en snelle veranderingen, terwijl niet altijd even duidelijk is wat er allemaal speelt.
Soms zijn de kaders die we gebruiken zelfs contraproductief! Als we op zoek zijn naar ‘de’waarheid’, dragen we zonder het te willen bij aan verdere escalatie. Wanneer we twee partijen labelen als ‘slachtoffer’ en ‘dader’ zetten we een situatie vast.
Het resultaat van onze actiegerichtheid is té snel oordelen, té snel naar evidente oplossingen grijpen waardoor we in de valkuil van de symptoombestrijding terecht komen.
- Misschien is de directeur geen demon, maar gaat het om een team dat er bedreven in is geworden om leidinggevenden weg te jagen vanuit een ambigue houding tegenover autoriteit?
- Misschien wordt de sfeer niet verpest door twee strijdende kemphanen, maar vertegenwoordigen deze mensen twee polen van een polariteit waar een afdeling niet mee overweg kan?
De moeite van het onderzoeken waard!
Copyright © Silvia Prins (2017). Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. Dank om me hiervan op de hoogte te stellen.