Conflictologie: bestaat dat wel?
Een tijd geleden werkte ik – opnieuw – aan het scherpstellen van mijn werkdomein vanuit een aantal boeiende maar vooral ook lastige ervaringen rond samenwerkingsconflicten in organisaties.
Ik besefte meer en meer dat ‘bemiddeling’ dikwijls niet mogelijk is (o.a. conflict te ver geëscaleerd; één van de partijen vertrekt plots). Meestal is er meer en iets ànders nodig om samen door een moeilijke situatie heen te komen.
Mijn business coach (Althea) vroeg me wat ik eigenlijk écht wilde doen, wat mijn unieke bijdrage is en wie ik wil zijn in mijn vak. Mijn spontane antwoord was “Ik ben een conflictoloog en meester in de verbindkunde”, bij gebrek aan een beter woord.
Het woord “conflictologie” sloeg aan. Terwijl ik dacht dat ik het zelf verzonnen had, blijkt het ook echt te bestaan!
Uit een artikel in het Hollands Weekblad (februari 1962)
“Conflictologie: een nieuwe wetenschap
Het is geen wonder, dat een wereld in de schaduw van de atoombom een nieuwe wetenschap voortbrengt: die van het conflict. Merkwaardig is deze specialisatie echter wel. (…)
De conflictologie (…) richt haar aandacht op het conflict als zodanig, op oorzaken en oplossingen en abstraheert zoveel mogelijk van de speciale inhoud ervan. Dat is, dunkt mij, het nieuwe: de gedachte, dat conflicten naar eigen wetten luisteren.
Zulks neemt natuurlijk niet weg, dat de conflictologie wat haar begripsvorming en haar methoden betreft, veel ontleent aan sociologie, economie en sociale psychologie. Voorts ook aan de biologie: er valt te leren van de moduli vivendi tussen buizerds en muizen, vijandige bacteriënstammen, parasieten en hun gastheren. Bovendien – het spreekt wel vanzelf – wordt de conflictologie geïnspireerd door de theorie van de internationale betrekkingen.”
En uit de inleiding van het artikel ‘Conflictolgy: a multi-disciplinary vision’ (E. Vinyamata, Journal of Conflictology, 2010):
“Conflictology is defined as the way of understanding conflicts assuming all related areas, such as conflict resolution, transformation and management, while at the same time it is based on the principles of non-violence as a paradigm opposed to the conviction that violence is the way to resolve conflicts.
It is, therefore, a form of cross-disciplinary, comprehensive and synthetic knowledge. Conflictology is the culmination of knowledge that helps us understand conflicts, crises, violence of all kinds, and, simultaneously, the compendium of transformation, intervention and aid techniques, resources and procedures.”
“Conflicten zijn vaak het gevolg van onduidelijke of tegenstrijdige doelstellingen, onmenselijke structuren, onduidelijke functieomschrijvingen, niet goed doordachte procedures of instrumenten, enzovoort. En hoewel deze problemen wortelen in de organisatie, worden individuele personen aangesproken als veroorzaker.
Van de andere kant is het ook zo dat mensen er handig in zijn geworden om hun persoonlijke tekortkomingen af te wentelen op de organisatie door te zeggen dat deze het gevolg zijn van misstanden in de organisatie, zodat zij hiervoor zelf niet de verantwoordelijkheid hoeven te dragen.”
(Friedrich Glasl)
Conflictologie – een integrale benadering
Meestal willen we een conflict snel ‘oplossen’. Helaas zijn samenwerkingsconflicten complex en meerlagig. Er zijn heel wat factoren die een conflictsituatie beïnvloeden.
Om de bomen door het bos nog te kunnen zien, helpt het om een integraal kader te hebben. Zo kan je naar verschillende aspecten kijken zonder overspoeld te worden.
De organisatie
Op het organisatorische niveau spelen elementen mee zoals de structuur van de organisatie (bv hiërarchisch of zelforganisatie?) en de organisatiecultuur (bv een ‘zwijgen voor de lieve vrede’ cultuur?)
Ook procedures spelen een rol en kunnen conflicten veroorzaken (bv evaluatiebeleid). Verwarring en onduidelijkheid over rollen is vaak ook een bron van spanning (bv wat is de rol van leidinggevenden in de switch naar zelfsturing?).
De dynamieken in samenwerking
In samenwerkingsrelaties spelen allerhande dynamieken die bij spanning meestal in de ‘onderstroom’ terechtkomen. Hoe gaan teams, afdelingen en organisaties bijvoorbeeld om met de angst die opgeroepen wordt door onzekerheid en verandering?
Interpersoonlijke niveau
Individuele niveau
Conflictologie: een holistische benadering
Een holistische benadering van conflicthantering is de meest duurzame manier van veranderen. Wat leren mensen uit een conflictsituatie voor toekomstige moeilijke momenten? Wat hebben ze te ontwikkelen om conflicten eerlijk, open en moedig aan te gaan?
In de holistische benadering benutten we diverse vormen van intelligentie:
Cognitieve intelligentie
Bv persoonlijke patronen herkennen, inzicht in conflictescalatie, een kader voor constructieve communicatie, taal hebben voor dynamieken in de onderstroom bij conflict
Emotionele intelligentie
Bv zelfkennis, empathie en wederzijds begrip, sociale vaardigheden, weerbaarheid en optimisme
Somatische intelligentie
Bv bewustzijn van jezelf in het nu, zelfregulatie in gespannen situaties, begrensde empathie, een specifieke kwaliteit belichamen om een relatie te verbeteren, voor iets gaan staan.
“(…) one of the reasons that aggression and conflict so quickly precipitate to violence is that we’re out of touch with our bodies. (…)
When we’re out of touch with our bodies we can no longer feel. When we can’t feel we’re unable to feel others, and all other life. When this occurs compassion is compromised and doing harm comes more easily to us.
This anesthesia of feeling has now become an emotional plague that threatens our social and environmental fabric.”
(Richard Strozzi-Heckler)
De opleidingen en coaching trajecten zijn steeds geïnspireerd op deze visie: integraal en holistisch.
Als je écht wil groeien in het omgaan met eigen conflicten en de conflicten van anderen, dan is dit een unieke benadering. Gestoeld op jaren ervaring, verschillende disciplines en diverse leervormen.
Neem zeker een kijkje!