Conflict en onze defensies tegen kwetsbaarheid

Strategisch gedrag op de werkvloer

Organisaties zijn meestal geen veilige plekken. Zeker in conflictsituaties worden onze beschermingsmechanismen geactiveerd. In plaats van met een licht bloesje naar het werk te gaan, trekken we een harnas aan. We zetten een masker op, omdat eerlijk en open zijn te riskant is.

Het is vaak moeilijk om gewoon jezelf te zijn. We gaan dus meestal  ‘strategisch’ met elkaar om: we gedragen ons op zo’n manier dat we de ander een bepaald gevoel geven en zorg dragen voor onze eigen agenda (bv leuk gevonden worden; niet uit de groep vallen; geen ruzie krijgen).

Voor velen lijkt het naïef om je kaarten op tafel te leggen, te zeggen waar je last van hebt, je mening te geven of op te komen voor wat je nodig hebt. Door dit inhouden en voorzichtig zijn raken we gedisconnecteerd. We zijn afgesneden van anderen en vaak ook van onszelf.

Zeker in conflict zijn we uit contact met elkaar. We geloven dat ons verhaal de waarheid is, zitten vast in ons groot gelijk en kunnen of willen het perspectief van de ander niet meer zien.

Hierdoor leven we in bubbels waar ieder zijn eigen verhaal heeft over een moeilijke situatie op het werk. Het wordt steeds moeilijker om een gedeeld verhaal te construeren.

Authenticiteit als tegengif voor disconnectie

Ondanks de hoge mate van geconnecteerd zijn via alle mogelijke media, voelen de meeste mensen zich niet verbonden.

Wat we missen zijn sociale en emotionele vaardigheden om echt in relatie te gaan met anderen. Authentiek communiceren is de sleutel tot het helen van disconnectie. En het lijkt wel alsof we dit opnieuw moeten leren…

Hoe kan ik mijn enthousiasme, energie, empathie en creativiteit op een vrije manier uiten, zodat ik bijdraag aan een community die veilig, vitaal en veerkrachtig is?

Hoe samen plekken creëren waar welzijn en een gevoel van erbij horen de boventoon voeren?

Authenticiteit in conflict: de uitdagingen

Eén van de sleutels om uit conflict te raken is je capaciteit om  polariteiten te hanteren.

Het is een teken van cognitieve sterkte om twee ogenschijnlijk tegengestelde feiten of waarheden in je geest te kunnen houden: ‘en-en’ denken. De ander vragen stellen en proberen te begrijpen hoe hij naar een situatie kijkt. Nieuwsgierig zijn en open staan om je visie op een gebeurtenis bij te sturen. Het relatieve van je eigen perceptie erkennen.

Je getuigt van emotionele veerkracht als je de beleving van de ander kunt waarderen en empathie kunt opbrengen voor hoe iemand zich voelt. Dit vraagt om overweg te kunnen met emotionele complexiteit, rustig te blijven bij chaos en emotionaliteit en niet reactief te worden wanneer je je bedreigd voelt.

De bordjes van diverse perspectieven in de lucht kunnen houden, is een bewijs van persoonlijk meesterschap. Je ‘meerzijdig partijdig’ opstellen in een situatie is een teken van maturiteit en wijsheid, geen zwaktebod.

In deze tijden van continue verandering, intensiteit, toenemende diversiteit en de stress van alles wat er op ons afkomt, zijn dit belangrijke kwaliteiten en vaardigheden die we te ontwikkelen hebben.

“We must learn to navigate conflict and tension with dignity and humility in this rapidly-changing world, so that we can survive and thrive as a species. (…)

To remain dignified in a conflict means that, no matter how open and receptive we are to another, our own inner compass and voice are not suppressed.

To embody humility in a conflict is to acknowledge that, even if we believe we are right, our view of the situation is partial.”

(Jason Digges)

Balanceren op de polariteit van waardigheid & bescheidenheid

ingrediënten van wijsheid en authenticiteit

Een manier om te navigeren in conflict is een balans vinden tussen de polen waardigheid en bescheidenheid.

Waardigheid (‘dignity’) of de kracht en kwaliteit van aanwezigheid (presence) die voelbaar is wanneer we in contact zijn met onze eigen waarheid en onze stem vrij laten horen.

Bescheidenheid (‘humility’) of de ontvankelijkheid en ‘grace’ die we uitstralen als we weten dat we iets van anderen kunnen leren en de ander ruimte geven.

Dit zijn de ingrediënten van de wijsheid die we vaak in anderen bewonderen.

De schaduwkanten

Bij conflict op de werkvloer zie ik mensen vaak doorschieten in deze polen bij wijze van bescherming of defensie en vanuit reactiviteit. Beide polen hebben hun schaduw. Het zijn patronen waarmee we onze kwetsbaarheid beschermen.

De keerzijde van waardigheid is je groter maken, intimidatie, kwade uitbarstingen, roepen, acting-out van emoties.  Op deze manier verdedigen we onze zelfwaarde of waarheid op een rigide manier die schade berokkent.

Voorbeeld. Hij was al in de ruimte toen ik het lokaal binnenkwam voor de bemiddeling. Hij leek er helemaal klaar voor. Rechte rug, een verbeten trek om de mond, een soort indringendheid in zijn blik terwijl we over koetjes en kalfjes praatten en de tafel en stoelen klaar zetten. Tijdens het gesprek veerde hij na een half uur recht. Hij voelde zich onheus behandeld. Hij torende breedgeschouderd boven zijn geschrokken collega uit en begon een agressieve tirade.

De schaduwkant van bescheidenheid is je kleiner maken, in elkaar zakken, jezelf wegcijferen en verdwijnen. Je onderdrukt je eigen stem of verontschuldigt je voortdurend, als een strategie om ruzie met de ander te vermijden. Hier doe je jezelf tekort.

Voorbeeld. Ik zag het al toen ze binnenkwam in de ruimte. Afhangende schouders, een onzekere blik, schuchter, rode wangen, verontschuldigend dat ze 1 minuutje te laat was. Tijdens het het gesprek zat ze in elkaar gedoken aan tafel. Toen haar collega rechtstond om zijn groot gelijk te verkondigen, zakte ze als een pudding in elkaar, wendde haar blik af en begon stilletjes te huilen… 

We doen dit allemaal voortdurend. Op een grote en nadrukkelijke manier of subtieler en minder zichtbaar.

Je patroon herkennen is het startpunt om authentieker in conflict te staan.

  • Hoe zie jij jezelf reageren als je onder druk staat, tegenstand ontmoet, je onheus behandeld voelt?
  • In welke pool schiet jij meestal door? 
  • Wat is nodig om ook de ander pool ruimte te geven? 

Oefen met het zoeken naar een betere balans tussen waardigheid en bescheidenheid als een manier om eerlijker met jezelf en met anderen om te gaan en als uitweg uit een conflict.

Bron van inspiratie: onder andere Jason Digges (2020). Conflict is Energy. The Transformative Practice of Authentic Relating. Art International. 

Copyright © Silvia Prins (2022). Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. Dank om me hiervan op de hoogte te stellen. 

Foto’s: ©Silvia Prins