Generative scribing: wat is het?
Generative scribing is een specifieke manier om een visueel verslag te maken van een gesprek of bijeenkomst. De ‘scribe’ is luisterend aanwezig en zit op de rand van het systeem (bv net buiten de kring).
Ze noteert met woorden, kleuren, symbolen wat er gedeeld wordt, in de woorden die de mensen zelf gebruiken. In die zin is ze ‘neutraal’ aanwezig, als een soort getuige die het proces gaandeweg documenteert.
De scribe is een kei in luisteren, en luistert op 4 niveaus: het feitelijke, de opposities, invoelend/empatisch en tot slot (en vooral!) luistert ze ook generatief.
Op dit vierde niveau luistert ze naar de muziek tussen de woorden. Het ritme, het volume, de intensiteit, de kleur, de toon en ondertoon van het gesprek. Zo krijgt ze toegang tot wat wenst te ontstaan.
“Ik wil het ‘juiste’ teruggeven, de kern, de essentie. Dat wat echt belangrijk is resoneert. Ik kan het horen in de melodie van de stemmen. Een gesprek, zeker wanneer het over een conflict gaat, klinkt als een polyfonie. Soms stil, dan weer crescendo, op andere momenten forte of juist pianissimo. Het zijn allemaal stemmen die gehoord willen worden.”
Op geregelde tijdstippen nodigt de begeleider de scribe uit om iets terug te geven aan de deelnemers. Deze spiegel heeft uiteraard een impact op het verdere verloop van het gesprek en kan de dialoog verder verdiepen.
Deze momenten van feedback (tijdens of achteraf) worden versterkt door bewuste aandacht te besteden aan de manier waarop er teruggekoppeld wordt. Bijvoorbeeld met aandacht voor ritme, poëzie of door rechtop te staan. Deze terugkoppeling is dus een interventie op zich.
Generative scribing heeft niet tot doel om een mooi visueel verslag van een bijeenkomt te maken. Het is geen ‘kunstwerk’ en zoveel meer dan een feitelijke rapportering. Het voegt iets toe (= ‘generative’), tijdens en na het proces.
Het is een manier om een maximale ‘oogst’ uit een gesprek te halen. De scribe documenteert op een beïnvloedende wijze. Daardoor biedt scribing zoveel meer dan een geschreven, lineair, cognitief verslag dat meestal in de la belandt…
hoe ‘werkt’ het?
Wat is precies de extra dimensie of toegevoegde waarde van Generative Scribing? Anje vertelt uit haar jarenlange ervaring.
“Alles wat mensen vertellen, hun verhalen krijgen bestaansrecht: ze zijn gedocumenteerd. Mensen voelen zich gezien en gehoord, ook degenen die weinig gezegd hebben. Ik breng bijvoorbeeld soms balans tussen iemand die veel spreekt en iemand die maar één zin zegt, een zin die misschien juist cruciaal is, door te spelen met de grootte van de letters die ik gebruik zodat de beide kanten van het verhaal evenveel ruimte innemen op de tekening.”
In de chaos en de emoties zijn mensen vaak vergeten wat er gezegd is tijdens een gesprek. Iedereen is vooral met zichzelf bezig. Het beeld fungeert als een soort samenvatting van het gesprek.
De scribe brengt ook reliëf en accenten in het gesprek aan: via kleuren, de grootte van letters, pijlen, symbolen, tekeningen. Hiermee worden accenten en verbanden gelegd.
De scribe verbindt alles wat de mensen gezegd hebben tot een nieuw verhaal dat in dialoog en co-creatie ontstaat.
“Ik weef als het ware een nieuw weefsel dat draadje per draadje ontstaat.”
Tijdens de bijeenkomst biedt het moment van verslaggeving een natuurlijk rustpunt, zowel voor de betrokkenen als voor de facilitator die even kan achterover leunen om te herijken. Dit moment heeft een impact op het verdere verloop.
In die zin is niet alleen het resultaat van belang, ook het proces waarin het visuele beeldverhaal ontstaat is cruciaal.
Iedereen kijkt naar hetzelfde beeld en dit bevordert het gemeenschappelijke. Mensen benutten verschillende kanalen tegelijkertijd (de geschreven woorden; het visuele; het gesproken verhaal bij de tekening), waardoor het beeld beter blijft hangen.. De visuele en auditieve echo versterken elkaar.
De wijsheid van de groep wordt in beeld gebracht. Een co-creatie die soms verrassend is. Issues uit de onderstroom, die voelbaar zijn of voorzichtig worden aangestipt, worden ook meegepakt.
Het visuele verslag reist – na het gesprek – mee naar de context van de mensen. Het blijft in die zin aanwezig en zindert na. Soms hangt het bijvoorbeeld aan de muur van een kantoor als een reminder van iets wezenlijks, een intentie, een krachtig moment.
“Ik hou van moeilijke vraagstukken.
Het is heerlijk om erin te duiken en samen te zoeken hoe we er onze weg in vinden.
Op een gegeven moment trekt de mist op en wordt het pad zichtbaar.
Zalig is dat.”
Waar generative conflict en generative scribing elkaar ontmoeten
Generative conflict is een visie op conflicten die ervan uitgaat dat juist door conflicten aan te gaan met elkaar en door moedige gesprekken te voeren, er iets nieuws kan ontstaan dat we nog niet weten.
Het uitgangspunt is: de enige weg uit een conflict, is er dwars doorheen.
Dit vraagt dus de nodige zacht-moedigheid, veer-kracht, wijsheid, zelfregulatie en een veilige bedding.
“Never waste a good conflict!”
Een generatieve combi: enkele voordelen
Tijdens het bespreken van conflicten zitten mensen meestal in hun reptiliaans brein vast: ze zijn gestresseerd, emotioneel en reactief. Dit betekent dat er veel gezegd wordt, maar dat de aanwezigen elkaar dikwijls niet horen. Er gaat dus veel verloren.
Via Generative Scribing worden alle stemmen opgetekend, zowel de luide als de stille. Iedereen krijgt erkenning (cruciaal in conflict!) en daardoor wordt er recht gedaan aan de verschillen. Je eigen woorden zien staan, helpt om de emoties te doen zakken.
Het nieuwe verhaal wordt stap voor stap opgebouwd, hoe moeilijk het gesprek ook is. De onderstroom krijgt ook bestaansrecht.
Gaandeweg ontstaat er iets gemeenschappelijks – dat zichtbaar is voor iedereen – doorheen de verschillen en de polarisatie.
De scribe werkt naast en samen met de gespreksbegeleider. Door haar discrete, maar zeer bewuste aanwezigheid is ze ook mee ‘space holder’ voor dit soort pittige processen.
De samenwerking gespreksbegeleider en scribe is dus een gouden combinatie!
kom proeven!
Tijdens deze co-creatieve workshop experimenteren we ook met de aanwezigheid van een Generative Scribe en ervaren we de mogelijkheden van deze interventie tijdens spannend of helende gesprekken.
Doe mee!
Bron: interview met Anje Claeys op 25 september 2024 in Bar Stan.
Foto’s van Anje en de viuals: Andrea Handl.
Andere foto’s: Silvia Prins