Omgaan met conflict: het blijft moeilijk…
Een open deur: samenwerking is geen evidentie en loopt niet altijd over rozen. Dikwijls leiden de verschillen waar we mee moeten omgaan op de werkvloer tot irritaties, spanningen, ruzies of conflicten.
In de ideale wereld maakt de organisatie tijdig ruimte om moeilijke situaties bespreekbaar te maken. Dan kunnen conflicten snel de-escaleren.
Helaas zijn heel wat organisaties conflict-avers en blijven moeilijke situaties soms té lang liggen. Hierdoor escaleren conflictsituaties tot onontwarbare kluwens, verzuring, destructiviteit, groeiend wantrouwen. (Kijk maar naar het nieuws voor talloze voorbeelden)
Dan is het helaas nodig om drastische organisatorische maatregelen te nemen.
Denk aan ontslag, overplaatsing, sancties, leidinggevenden hun functies afnemen, tuchtmaatregelen uitvoeren, een team opsplitsen.
Ook formele ‘bemiddeling’ behoort tot het arsenaal aan mogelijkheden. En dit is, zeker voor de betrokkenen, een straffe interventie.
HET ORGANISATORISCH ‘OPLOSSEN’ VAN CONFLICTEN: NADELEN
Helaas hebben deze organisatorische ingrepen heel wat nadelen, vooral op de langere termijn.
Ik noem er een paar.
- Een organisatorische ingreep draagt niet bij aan de persoonlijke verantwoordelijkheid en zelfbeschikking van mensen op de werkvloer
- Er zijn alleen maar verliezers en ook de organisatie is verliezende partij (niemand kijkt hier met andere woorden met trots op terug…)
- Er zijn kansen blijven liggen: het conflict aangaan, een open gesprek voeren
- De onderliggende bronnen van spanning zijn niet op tafel gekomen en kunnen opnieuw conflicten genereren
- Niemand heeft iets geleerd voor de toekomst, noch individueel, noch collectief.
- Op niveau van de organisatiecultuur is er geen verandering, waardoor de gangbare normen en ingesleten patronen gelijkaardig gedrag zullen produceren in de toekomst (bv hoe gaan we om met grensoverschrijdend gedrag?)
Het kan ook ànders.
Je kunt alsnog een dialoog mogelijk maken. Zorgvuldig voorbereid, goed omkaderd en veilig begeleid.
Wellicht een kans om zelfs door de moeilijkste sitiuatie heen te raken en er sterker uit te komen.
WANT JUIST OP HET SCHERP VAN DE SNEE IS ÉCHTE VERANDERING MOGELIJK!
“Resilience and maturity refer to the capacity to stay related to challenging moments, like tensions, paradoxes, contradictions and conflict.
Resilience and inner space enable you not to fragment or polarize and to turn challenges into growth.”
Interventies bij conflict als defensie?
Soms lijken klimaatstudies, risicoanalyses, rapporten, actieplannen, werkgroepen, charters, procedures, 1-op-1 gesprekken en individuele interventies (bv coaching) manieren om een gewoon gesprek tussen mensen uit de weg te gaan.
We hebben de gewoonte niet om in dialoog te gaan. Er is vaak geen open en productieve cultuur waar dialoog deel uitmaakt van de manier waarop we met elkaar omgaan. Of het is niet veilig genoeg om openlijk te spreken. Daarom installeren we allerhande manieren om dit vooral niet te doen.
Dit wordt in jargon ook ‘defensief gedrag’ genoemd. Uit ongemak, onvermogen en schrik installeren organisaties procedures, gewoontes en maatregelen om de directie dialoog te vermijden.
Conflicten moeten kennelijk ‘geobjectiveerd’ worden en in lijvige rapporten gedocumenteerd voor er een start voor voor moedig en passend handelen is. Meten is weten?
Alsof emoties, beleving, verhalen niet waardevol, normaal en informatief zouden zijn? Of zijn we gewoon bang voor gevoelens en gezonde meningsverschillen in organisaties?
DE MEERWAARDE VAN EEN COLLECTIEVE AANPAK
Ik ben een grote voorstander van collectieve gesprekken: direct en eenvoudig!
Het is begrijpelijk dat het bespreken van thema’s die er toe doen in groep ‘spannend’ is: ongemakkelijk, emotioneel, onveilig, misschien zelfs riskant.
En tegelijk houdt die spanning juist ook het potentieel van verandering in: verlichting, zuurstof, helderheid, opluchting, groei en herstel van verbinding.
Eerlijke gesprekken in een veilige context kunnen bijdragen tot onder andere:
- minder ruis in de communicatie door transparant te communiceren
- ruimte voor alle stemmen, ook voor de stillen of minder machtigen
- een beter wederzijds begrip door bewust luisteren
- een reality-check van interpretaties, fantasieën en veronderstellingen over elkaar
- minder onderstroom in de samenwerkingsrelaties en een gezonder klimaat
- meer sociale veiligheid op de werkvloer
- doorbreken van de isolatie waarin mensen gevangen zitten
- herstel van relaties en een stapje richting onderling vertrouwen
- heling van kwetsuren en ruimte voor oprechte excuses
- échte verbinding aangaan, doorheen de verschillen
- gebeurtenissen uit het verleden achterlaten en weer naar de toekomst kijken
Door moedige en verbindende gesprekken aan te durven, komt er energie vrij.
Dit bestaat enerzijds uit de energie die opgepot zat in de onderstroom. Anderzijds komt ook de energie vrij die nodig was om de opgekropte energie eronder te houden!
Dat betekent dus 200% winst!
Cirkeldialogen – waarvoor inzetten?
Een cirkelgesprek kan je organiseren met de volgende doelstellingen voor ogen:
- Sluimerende thema’s bespreekbaar maken
- Een specifiek conflict ruimte geven en samen ontrafelen
- Ruimte bieden om relaties te herstellen na een heftige ruzie
- Stap voor stap opbouwen van vertrouwen tussen mensen
- Mensen de gelegenheid geven om verantwoordelijkheid te nemen en zo uit de dader-slachtofferdynamieken te stappen
- Collectief helen na overweldigende gebeurtenissen
werkingsprincipes
In dit soort groepsgesprekken gaan we naar de basis van de dialoog, met als doel: vrij-moedig spreken en nieuwsgierig luisteren naar elkaar.
Enkele belangrijke principes:
- De paradox van veiligheid: het samen stap voor stap een beetje veiliger maken door te spreken
- Vertragen en verdiepen om te kunnen voelen hoe het echt is
- Diep luisteren naar elkaar en authentiek spreken
- Erkenning voor ieders verhaal
- Gelijkwaardigheid van alle deelnemers
- Ruimte voor meerstemmigheid
Tijdens een cirkelgesprek is er ruimte voor ieder om de eigen ervaring in te brengen.
Zo kan een groep de shift maken van oordelen, beschuldigen, disconnectie, vastzitten en symptoombestrijding, naar nieuwsgierigheid, wederzijds begrip, relationele moed en verbinding.
voorbereiding
Collectieve gesprekken rond delicate, zware of kwetsbare thema’s, worden uiteraard zorgvuldig voorbereid. Denk bijvoorbeeld aan: wie uitnodigen; vrijwillig of niet; laten we de deelnemers zich voorbereiden?
De ruimte waarin cirkelgesprekken gevoerd worden is van doorslaggevend belang.
Ik kies voor een plek die warmte, geborgenheid en menselijkheid uitademt.
De Broeikas is zo’n plek.
Collectieve gesprekken faciliteren – een ambacht
Wil je ook leren om groepsgesprekken te begeleiden wanneer er kwetsuren zijn, een negatieve sfeer hangt, het minder veilig is om te spreken?
Dan ben je welkom in de workshop “Van overleven naar leven op de werkvloer”. Mét generative scribing als extra dimensie van het leerproces.
Copyright 2024 © Silvia Prins. Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. Dank om me hiervan op de hoogte te stellen.
Foto’s: Silvia Prins