een andere kijk op groepen: de impact van impliciete afspraken
In een groep werken is steeds uitdagend. Je komt jezelf en elkaar tegen. Er is altijd een zekere spanning die creativiteit kan bevorderen, maar die ook kan ontaarden in gespannenheid. Het is nooit helemaal veilig. Het is niet altijd vanzelfsprekend om authentiek en openlijk te communiceren.
Hoe komt dat toch? Een frisse invalshoek.
De interacties in alle groepen en systemen waar we deel van uitmaken, worden gereguleerd door – meestal impliciete – normen, afspraken en regels.
In organisaties gaat dit bijvoorbeeld over
- Hoe verloopt de interactie tussen teamleden en leidinggevende (bv formeel gebruik van ‘U’; openlijk feedback mogen geven op de coördinator)?
- Hoe gaat een groep om met iemand die een afwijkende stem heeft (bv verwelkomen en geïnteresseerd luisteren; ja-maren; negeren; aanvallen en uitstoten)?
- Hoe gaat de groep om met conflicten (bv zwijgen voor de lieve vrede; klagen bij de leidinggevende; openlijk ruzie maken; een constructieve discussie voeren)?
- Hoe gaat de groep om met verandering, stilte, fouten maken, ongelijkheid, emoties, pijn, tegenslag,…?
Dit is de groepscultuur: zo doen we dat hier!
Deze cultuur wordt enerzijds doorgegeven via instructie en socialisatie (bv ‘on-boarding’; ’team charter’). Sommige overeenkomsten zijn expliciet vastgelegd in regels, eisen, waarden of gedragsregels.
En anderzijds zuigen we de groepscultuur op via ‘osmose’, via onze directe ervaring met interacties. Dit gaat over de impliciete en voelbare overeenkomsten die het groepsgedrag reguleren.
Het is pas op momenten dat deze stilzwijgende akkoorden worden geschonden, dat een groep zich hiervan bewust wordt.
Dat betekent dus dat als je de cultuur in een groep wil veranderen, je de overeenkomsten moet veranderen!
If we want cultural change, we have to know what it is about the culture that needs changing: the agreements.
Positive cultural change is about changing flat, dysfunctional agreements we’ve made with one another.
Obstakels in het verbinden met elkaar
Groepen – vooral in organisaties – zijn goed in het vermijden van nabijheid en verbinding. Een paar veel voorkomende strategieën.
Time Taking
We nemen meer tijd en energie in onze interacties met anderen dan we teruggeven. We sturen de richting van de flow van een gesprek terug naar onszelf.
Response Holding
We slikken onze authentieke respons op wat er in een gesprek gebeurt in en spreken ons niet uit. Als je bijvoorbeeld gekwetst bent door wat iemand zegt en niets laat merken.
Intellectualizing
Het voortdurend praten over wat we denken en vinden in plaats van wat we willen en voelen. Bijvoorbeeld veel praten, analyseren zonder to the point te komen.
Story Telling
Focussen op gebeurtenissen of de geschiedenis van wat er gebeurd is en het niet hebben over hoe we dit ervaren of welke respons we willen geven op die gebeurtenissen (bv eindeloze verhalen over een conflict vertellen)
Fixing
Meteen op de proppen komen met oplossingen of adviezen zodra mensen iets delen, in plaats van open te luisteren en er gewoon te zijn voor een ander.
Bubble Bursting
Wanneer er in een groep een moment van stilte, sereniteit, intensiteit of intimiteit ontstaat, dit moment doorbreken en de aandacht afleiden (bv een grapje maken).
Dissonance
Ingaan tegen wat er in de interacties in een groep gebeurt, kritisch zijn of verwarring veinzen. Hierbij niet verhelderen wat je dan wel wil om de groep beter te laten functioneren.
Aloofness
Afstandelijk zijn en ervoor kiezen om niets te delen, tenzij je aangepord wordt door de groep. Je terugtrekken in ongemakkelijk stilzwijgen.
We have barely scratched the surface of what relationships and groups can be when they are operating with members feeling connected to one another,
where the collective wisdom of the group supports each member’s sovereignty and creativity
at the same time the group fulfills whatever purpose it has.
Bouwen aan een open en gezonde groepscultuur: durf te verbinden!
Stilstaan – voelen – delen – reflecteren
Organisaties zitten in de ratrace. De snelheid neemt toe waardoor we maar door blijven rennen, in ons hoofd zitten en vervreemd raken van ons lichaam. Onderweg verliezen we onszelf en elkaar. De chronische stress voelen we zelfs niet meer.
We leven in de illusie dat we “geen tijd” hebben om af en toe eens stil te staan en ons af te vragen: hoe is het met mij en hoe is het met ons? De relaties en menselijkheid komen onder druk te staan. Collectieve reflectie wordt verbannen naar de ‘jaarlijkse teamdag’.
Maak dus regelmatig tijd en ruimte om stil te staan, te polsen hoe het met iedereen is, samen te reflecteren op hoe de samenwerking verloopt en wat er hier-en-nu aandacht vraagt.
Onderzoek wat niet meer werkt en welke disfunctionele gewoontepatronen jullie willen veranderen.
Zoek naar hoe de energie van betrokkenheid, wederzijde erkenning en verbinding kan bijdragen aan meer veiligheid, vertrouwen en gemeenschappelijke inspanning.
Dit draagt bij aan een gezonder klimaat waar frustraties uitgesproken mogen worden, emoties er mogen zijn, kritische vragen verwelkomd worden en directe dialoog over spannende topics ruimte krijgt.
For any social group to be truly successful, it must have effective ways to handle conflict and differences.
And yet few people have any education in group conflict resolution or diversity training.
Added to this, in our current mass culture, our use of social media has made it easier to avoid any kind of face to face conflict in real time.
Thus, when conflict arises, members are tempted to say, “I don’t need this. I’m out of here!”
Without ways to deal with conflict and differences, our groups either fall apart quickly or die a slow death of complacency.
Ook benieuwd hoe je aan een open groepscultuur kunt bouwen?
Dan zijn er verschillende mogelijkheden.
Opleiding
Verdiep je in de groepsdynamica en ga met je eigen team aan de slag. Volg de module ‘Groepsdynamica – Wat leeft er in de onderstroom?’
En/of volg de praktijkdag in het najaar.
Check ons opleidingsaanbod: de modules van Peaceful Rebel én ook extra initiatieven.
Bouw zelf aan een open cultuur via een moedig gesprek
Kies ervoor om met je eigen team, projectgroep, bestuur, directieraad of afdeling een ‘moedig gesprek’ te organiseren.
Als investering in een gezond klimaat! Spannend, maar zeker de moeite waard!
Inspiratie: Tej Steiner (2017). Waking up with everyone around us. Heart Circle Network, Ashland.
Copyright 2025 © Silvia Prins. Alle rechten voorbehouden. Artikelen of delen hieruit mogen elders gepubliceerd worden, maar alleen op o.v.v. het copyright en de naam van de website. Dank om me hiervan op de hoogte te stellen.