(In november 2013 is onderstaande boekbespreking verschenen in het Tijdschrift voor Coaching)

Heruitgave van een klassieker

Dit handboek van Jan Remmerswaal gaat al mee sinds 1995 en is ondertussen een klassieker. Deze vierde herziening heeft geleid tot een rijker en ook dikker boek dat aantrekkelijk is uitgegeven. Met ruim 500 bladzijden is het een heus naslagwerk.

De doelgroep van het handboek is breder opgevat dan de vorige edities; het is zowel gericht op begeleiders van groepen en teams als op managers en leidinggevenden die teams aansturen. Enkele actuele thema’s die een impact op groepsdynamica hebben komen kort aan bod, zoals vriendschap sinds Facebook.

Remmerswaal geeft de lezer een inleiding in een brede waaier aan thema’s die te maken hebben met groepen en teams, zoals het ontstaan van de groepsdynamica, soorten groepen, niveaus in groepen, groepsontwikkeling, groepsprocessen en –fenomenen. Hij besteedt opvallend veel aandacht aan communicatie in groepen vanuit de systeem- en communicatietheorie, de roos van Leary en feedback in groepen. Interessant is bijvoorbeeld de koppeling van de kernkwadranten aan de interactiestijlen uit de Roos van Leary. Ook het thema (situationeel) leiderschap komt uitgebreid aan de orde.

 

Accenten in het handboek

Het valt op dat Remmerswaal meer dan eerst oog heeft voor de bijdrage van de psychoanalyse in het domein van de groepsdynamica (o.a. Bion, Menzies, Lawrence). Doorheen het boek komt het thema van de ‘onderstroom’ in groepen aan bod (bv. basisassumpties, afweer in groepen). Het perspectief van de systeem-psychodynamica wordt op enkele bladzijden uiteengezet en ik kan me voorstellen dat dit denkkader vragen oproept. Zeker minder voor de hand liggende auteurs, zoals Bion, vragen om verdieping.

Het laatste hoofdstuk is gewijd aan grote groepen. Remmerswaal situeert grote groepsinterventies in hun historische context en presenteert een – uiteraard zeer beknopt – overzicht van 12 weinig bekende interventies voor het werken met grote groepen (o.a. Search Conference, Simu-Real). Het nadeel hiervan is dat de lezer een weinig genuanceerd beeld van de interventies krijgt.

Het boek biedt nog steeds een overzichtelijke en degelijke oriëntatie op de belangrijke thema’s in het domein. Het nodigt uit tot het raadplegen van andere bronnen om thema’s verder uit te diepen. Diverse reflectieopdrachten, concrete oefeningen om met (trainings)groepen en teams uit te voeren en vragenlijsten maken er tegelijk ook een praktisch werkboek van dat vele groepsbegeleiders en leidinggevenden zal aanspreken. Dit boek blijft een referentie in het domein van de groepsdynamica.

Silvia Prins, docent groepsdynamica aan de UCLL in Leuven en teamcoach, groepsmediator en facilitator van Large Scale Cocreation bij Circles for Connection

Lees de recensie ook hier.

 

Handboek groepsdynamica
Een inleiding op theorie en praktijk
Jan Remmerswaal. Boom/Nelissen, 2013 (Elfde herziene druk). ISBN 978 90 244 0232 8