Wanneer 1 + 1 minder dan 2 is…

“Maar we zijn toch allemaal volwassen!”

“Dit zijn stuk voor stuk goede mensen die het beste met elkaar voor hebben en toch lukt het niet”

“Het lijkt hier wel een kleuterklas…!”

“Laten we stoppen met in het verleden te peuteren en gewoon vooruit kijken!”

Dit soort uitspraken hoor ik bijna dagelijks! Het gaat in al deze situaties over teams waar de samenwerking ‘niet vlot’ loopt, waar op tijd en stond ruzies uitbreken, de demotivatie toeslaat, mensen ziek worden of zelfs vertrekken.

Op de een of andere manier is de groep in een situatie verzeild geraakt die niemand wil en iedereen vraagt zich vertwijfeld af: hoe zijn we hier in godsnaam in terecht gekomen? En vooral: hoe raken we hier weer uit?!

Om het vol te houden en het werk te blijven doen, zetten mensen persoonlijke strategieën in:

  • Zich mentaal terugtrekken en stug doorwerken
  • Zwijgen omdat spreken teveel risico inhoudt
  • Dramatiseren en roddelen waardoor er nog meer mensen ‘besmet’ worden
  • Steun zoeken bij gelijkgestemden
  • Elkaar vermijden door bijvoorbeeld veel thuis te werken
  • Zich vastbijten in het eigen gelijk waardoor het persoonlijke verhaal ‘de’ waarheid wordt
  • Verwachtingsvol naar de leidinggevende of een externe teamcoach kijken

Vaak duurt het een hele tijd voordat dit soort situaties daadkrachtig aangepakt worden. Voor de pijnpunten op tafel komen is er ondertussen heel wat energie verloren. De sfeer is kil en verstikkend omdat er zoveel onuitgesproken blijft. Er zit ruis op de communicatie en we vullen de stilte in met eigen interpretaties.

Dit heeft uiteraard consequenties op allerlei vlak: demotivatie, verminderde effectiviteit en efficiëntie, misverstanden, verstoorde relaties, een verzuurd groepsklimaat, haperingen in de dienstverlening of productie van het team. Dit sub-optimaal functioneren kost organisaties handenvol geld.

Géén werk maken van een gespannen situatie is ook keuze: namelijk de keuze om een (potentieel) conflict niet op te lossen en verder te laten woekeren…

Op een gegeven moment komt er een moment – en teams kunnen dit lang voor zich uit schuiven – dat iemand in de groep aan de bel trekt: zo kunnen we niet verder!

De moed om conflicten écht onder ogen te zien

Samen de blokkades en pijnpunten onder ogen zien en de spreekwoordelijke ‘potjes opendoen’ is spannend. Teams reageren op verschillende manieren.

  • Mensen vragen zich luidop af waarom ze met de hele groep samen moeten zitten: het gaat toch maar over een paar teamleden?
  • De aanwezigen reageren boos bij het woord “conflict”: niet overdrijven! Wij hebben géén conflict!
  • Soms wordt het ongemakkelijk stil…
  • Meestal roept iemand wel “Laten we het verleden achter laten en gewoon met een schone lei beginnen!”
  • Sommigen durven te zeggen dat het niet veilig genoeg is, zonder aan te geven wat ze nodig hebben; hierdoor wordt het nog onveiliger…

Uit de impasse: 2 verfrissende perspectieven

“A group is a different kind of animal!”

(Harold Bridger)

1. De groep als ijsberg

Een groep is iets anders is dan de optelsom van de individuele teamleden. Op het niveau van de groep doen zich allerlei collectieve fenomenen voor die de individuen overstijgen en die – paradoxaal genoeg – toch het resultaat zijn van het gedrag van alle individuen samen.

Bij het doorwerken van spanningen is het van groot belang dat de teamleden ontdekken hoe zij als groep reageren op tegenstellingen en fricties vanuit de gedeelde nood om onzekerheid te verminderen, gezichtsverlies te vermijden, het risico op conflict uit de weg te gaan en uit schrik voor negatieve emoties.

Zo kan een team bijvoorbeeld tot de volgende inzichten komen:

  • We zitten allemaal te wachten tot de leidinggevende ‘het’ oplost en daardoor zijn we steeds verder in het moeras weggezakt en hebben we zelf geen verantwoordelijkheid genomen
  • We hebben de spanningen in de samenwerking helemaal bij enkele personen gelegd waardoor zij de ‘schuld’ kregen, maar dat hielp niet echt
  • We hoopten dat de fricties vanzelf wel zouden overgaan, maar hiermee zijn we weggevlucht van een eerlijk gesprek
  • We hebben met zijn allen ‘mooi weer’ gespeeld, maar iedereen voelt toch aan dat er iets scheef zit….

De uitdaging voor teams die zijn vastgelopen is om de groepsdynamieken en de beschermingsmechanismen in kaart te brengen en te exploreren. Dit haalt de ‘schuld’ weg van de individuen. De verantwoordelijkheid komt hiermee bij àlle groepsleden te liggen.

“Shadow is not a failure of group process; on the contrary, it is integral to group process. (…) A group that has addressed shadow and come through it, is a powerful group.”

(Baldwin & Linnea, The Circle Way)

2. Over ‘goede’ teams en ‘volwassen’ teams

Een tweede invalshoek is de vraag: wat is een ‘goed team’ voor ons?

Voor veel mensen is een goed team een team waar harmonie heerst, waar het gezellig is, alles vanzelf gaat, waar beslissingen snel en zonder strubbelingen genomen worden en waar er een sterke cohesie is. In ontwikkelingstermen gaat dit over een team dat in de ‘warme bad’ fase zit en waar een sterk ‘wij’ gevoel primeert.

Een ‘volwassen’ team is een groep waarin elk teamlid zijn eigen ‘kleur’ mag hebben en waar het verschil geen probleem is. Teamleden spreken elkaar direct aan. Het team is bereid om naar de eigen schaduw te kijken en kan moeilijke thema’s bespreekbaar maken.

Het lastige is dat een team niet zonder slag of stoot kan doorgroeien naar deze fase van ‘verbinding-in-verschil’. Soms betekent dit dat de groep hiervoor een conflict moet doorwerken, in alle eerlijkheid en rauwheid. En dit kost veel moed!

“Harmony is a beautiful state, but it is not nearly as powerful as awareness.’ 

(Arnold Mindel)

Ontwikkel je persoonlijke moed om conflicten aan te gaan!

Wil je ook conflictmoedig worden en moeilijke thema’s bespreekbaar maken in je team? Maar hoe begin je er aan?

Neem deel aan het programma “Conscious Conflict – Aan de slag met disfunctionele teams en vastgelopen samenwerking” dat zou starten op 26 maart 2020. Voor leidinggevenden en interne professionals.

Door de Corona crisis in een gewijzigde formule.

=> PROGRAMMA CONSCIOUS CONFLICT – AANGEPAST